تصور کنید شما کارگردانی در اوایل قرن بیستم میلادی هستید و قصد ساخت یک فیلم اکشن را دارید. شما به تعداد زیادی آدم از جمله بدلکار، بمب ساز، گریمور و ده ها نفر دیگر نیاز دارید تا بتوانید یک صحنه ساده از انفجار بسازید. اما اینکه این موضوع چقدر دستخوش تغییرات شده واقعا شگفت انگیز است. در این وبلاگ از پرشین افکتس قصد داریم به بررسی سیر تکامل جلوه های ویژه از گذشته تا به امروز بپردازیم.
آنچه در مقاله تاریخچه جلوه های ویژه می خوانیم
شروع تاریخچه جلوه های ویژه
سینما همواره با جلوه های ویژه به عنوان بخشی حیاتی از عملکرد هنری خود همراه بوده است. فیلم سازان از همان ابتدا به این موضوع پی بردند که برای سرگرم کردن مخاطبانشان، به چیزی فراتر از اتفاقات و موضوعات ساده نیاز دارند. بنابراین آنها با استفاده از تکنیک ها و ترفندهایی که ما آنها را به نام جلوه های ویژه میشناسیم، پدیده های شگفت انگیزی را خلق کردند که حضور آنها بصورت واقعی ممکن نبود. از ابتدایی ترین این جلوه ها می توان به استفاده از خون مصنوعی و ماکت ها اشاره کرد. جلوه های ویزه با این قدمهای کوچک به جایگاه بزرگی در صنعت سرگرمی رسیدند که در ادامه بیشتر به آن میپردازیم.
بیشتر بخوانید: جلوه های ویژه چیست؟
تحولات بزرگ در تاریخچه جلوه های ویژه
ابتدا ساخت جلوه های ویژه به منابع و زمان بسیار زیادی نیاز داشت. به عنوان مثال برای ساخت یک فیلم به مقدار زیادی ماکت از ساختمان و ماشین های مختلف نیاز بود تا بتوان به محیط و فیلم جذابیت بخشید. همچنین به بلدکارهای حرفه ای نیاز بود تا بتوانند درمیان آتش و دود دست به بدلکاری های جذابی بزنند. اما با گذر زمان فرایند تولید جلوه های ویژه دستخوش تحولات بزرگی شد.
این تحولات بزرگ در تاریخچه جلوه های ویژه را به سه بخش اصلی تقسیم کرد. عصر نوری، عصر مکانیکی و عصر دیجیتال.

عصر جلوه های نوری (optical age)
این دوره به عنوان اولین دوره جلوه های ویژه شناخته میشود. این دوره عمدتا متکی به تکنیکهای ساده نوری بوده است. یکی از این تکنیک ها پرینت نوری نام دارد. در این روش لایه های مختلف فیلم با استفاده از دستگاه چاپ نوری روی یکدیگر قرار می گیرد و جلوه هایی مانند انفجار، پرواز و نورهای فضایی را به وجود میآورد.
ساخت ماکت های ساده و استفاده از جلوه های نوری باعث خلق صحنه های باور پذیر در فیلم ها می شد. همچنین استفاده از مواد شیمیایی مانند باروت و ترقه نیز کاربردهای بسیاری برای خلق آتش و انفجارهای کوچک در فیلم های آن دوره داشت. یکی از فیلم های مشهور آن دوره، فیلم سفر به ماه ( A trip to the moon) اثر جرج ملیه بوده است که در سال ۱۹۰۲ ساخته شد و به طور چشمگیری بر صنعت سینما تاثیر گذاشت.
با اینکه امکانات و تکنولوزی در آن دوره بسیار محدود و اتدایی بود ، اما جلوه های ویژه نوری این اجازه را به فیلم سازان داد تا دنیای خیالی ای را به تصویر بکشند که در آن زمان بی سابقه بود. این عصر با ظهور فناوری های دیجیتال به پایان رسید. با این حال، برخی از این تکنیکهای نوری تا به امروز نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

عصر جلوه های مکانیکی (mechanical age)
دورهای در تاریخ سینما بود که پیش از ظهور فناوری دیجیتال، فیلمسازان برای خلق صحنههای حیرتانگیز و غیرممکن، به خلاقیت و مهندسی تکیه میکردند. با پیشرفت تکنولوژی، جلوه های ویژه به تدریج شکل مکانیکی تر و پیچیده تری به خود گرفت که باعث به وجود آمدن عصر مکانیکی شد. یکی از فیلمهای مشهوری که در این دوره ساخته شد فیلم کینگ کونگ (King Kong) به کارگردانی مرتر کوپر و ارنست شودساک بوده که بی شک یکی از نمونه های برجسته استفاده از Visual Effects در زمان خودش به حساب میآمد.
در این فیلم، جلوه های ویژه به شکل نوآورانه ای به کار گرفته شد که به اصلی ترین آنها اشاره می کنیم. به طور مثال برای خلق شخصیت کینگ کونگ، یک مدل فیزیکی بسیار بزرگ و پیچیده ساخته شد. این مدل از جنس لاتکس، کائوچو و موهای مصنوعی بود که توانایی حرکت طبیعی را داشت. برای ایجاد سکانس هایی که کینگ کونگ در آن حضور داشت، از تکنیک های پیشرفته نور پردازی و ترکیب فریم استفاده شد. این تکنیکها برای ایجاد رابطه بصری قابل قبول بین بازیگران و مدل کینگ کونگ کمک بسیاری می کرد.
یا برای نمایش سکانس هایی مانند نبرد کینگ کونگ با دایناسور، از ماکت های کوچک تر و مدل جانوران استفاده شد که با تکنیک Stop motion امکان فیلمبرداری و خلق سکانس های اکشن را فراهم می کرد. در مجموع استفاده از جلوه های ویژه خلاقانه و پیشرفته در آن زمان، توانست نقش بسزایی در موفقیت این فیلم داشته باشد و تاثیر زیادی بر روی صنعت سینما بگذارد.

عصر جلوه های دیجیتال (digital age)
ظهور کامپیوتر ها و فناوری های دیجیتال، جلوه های ویژه سینمایی را به سطح جدیدی ارتقا داد و آن را متحول کرد. این تحول، امکان خلق دنیایهایی فراتر از تصور را فراهم کرد و به فیلمسازان اجازه داد تا رویاهای خود را به واقعیت تبدیل کنند.آن ها این امکان را به ما دادند که محیط های کاملا مجازی بسازیم، شخصیت های کاملا مجازی خلق کنیم و جلوه های بصری فوق العاده ای را به وجود بیاوریم. نرم افزارهایی مانند After effects, Nuke و Houdini از جمله نرم افزار های پیشرفته ای هستند که برای خلق Visual Effects کمک بسیاری به ما کرده اند.
در ادامه فناوری های پیشرفته ای مانند Motion Capture این امکان را به فیلم سازان داد که با استفاده از سنسورهای مخصوص، حرکات بازیگران را ثبت و به صورت داده های دیجیتال ذخیره کنند. از این داده ها برای ایجاد انیمیشن کاراکترها یا اضافه کردن افکت های دیجیتالی به صحنه استفاده می شود. فیلم های پرفروشی مثل Avatar و Star wars از این تکنیک استفاده بسیاری کرده اند.
تکنیکهای دیگری نیز بودند که تحولات عظیمی را ایجاد کردند. یکی دیگر از این تکنیکها شبیه سازی یا simulation میباشد. شبیهسازی یکی از مهمترین و پیچیدهترین تکنیکهای مورد استفاده در دنیای جلوههای ویژه است. با کمک شبیهسازی، میتوان پدیدههای طبیعی و مصنوعی را به صورت بسیار دقیق و واقعگرایانه در محیطهای مجازی بازسازی کرد. این تکنیک به فیلمسازان اجازه میدهد تا دنیای خیالی خود را با جزئیات بینظیری خلق کنند و به بیننده تجربه تماشایی بینظیری ارائه دهند.
از دیگر فیلم های پرفروش و تاثیرگذاری که در عصر دیجیتال ساخته شده اند می توان به Matrix ،Interstellar ،Avengers ،Jurassic park اشاره کرد.

7 فیلم تاثیرگذار تاریخچه جلوه های ویژه
در اوایل قرن بیستم میلادی سینما رفتن به یکی از اصلی ترین تفریحات مردم تبدیل شده بود. در آن دوره کارگردانان با انواع و اقسام تکنیک ها صحنه هایی را خلق می کردند که تماشاگران را مات و مبهوت، خیره به پرده های سینما می کرد. همه آنها به لطف جلوه های ویژه بود که به شکل های مختلف این کارها را برایمان ممکن می کردند. از منفجر کردن ماکت های بزرگ بگیر تا رنگ آمیزی های دستی تا استفاده از نمک و آرد برای به تصویر کشیدن برف و یخ.
حالا تصور کنید که بخواهید همان فیلم را در سال ۲۰۲۳ بسازید. تنها چیزی که نیاز دارید یک تیم از متخصصین جلوه های ویژه است تا بتوانند نیاز های شما را به بهترین شکل ممکن براورده کنند. این تفاوت های بزرگ در صد سال گذشته به لطف فیلم هایی اتفاق افتاده است که هر یک با نوآوری های خاص، تصاویر شگفت انگیزی را به پرده سینما کشیده اند.
در دهه ۱۹۲۰ کارگردانهایی مثل فردریک ویلکاکس و الیازیست راکوکزی استفاده از مینیاتورها، مدلهای سه بعدی و پرده آب را در فیلم های خود جای داده بودند. از بهترین فیلم هایی که این کارگردان در کارنامه کاری خود دارد میتوان به فیلم سیاره فراموش شده (Forbidden planet) اشاره کرد که در دوره خودش از بهترین و جدیدترین جلوه های میدانی استفاده میکرد.
در دهه ۱۹۳۰، فیلم King Kong به دلیل استفاده از جلوه های ویژه ای که فوق العاده از زمان خود جلوتر بود سر و صدای زیادی بپا کرد. فیلمی که تا به امروز نیز برای خیلی از طرفداران خود جذاب است. جلوه های مینیاتوری یکی از پایه های اصلی ساخت این فیلم بود. سکانس مبارزه کینگ کونگ بر روی آسمان خراش شهر نیویورک مو بر تن هرکسی سیخ می کرد.
در دهه ۱۹۵۰، فرمولاسیون مواد شیمیایی این امکان را فراهم کرد که فیلمهای واقع گرایانه تر ساخته شوند. مواد شیمیایی برای شبیه سازی خون، دود و انفجارهای مهیب استفاده می شد اما داستان اصلی از جایی شروع شد که پرده سبز (Chroma key) وارد جلوه های سینمایی شد و این صنعت را یک قدم دیگر به جلو برد.
اولین فیلمی که از این تکنیک استفاده کرد فیلم دزد بغداد (The thief of bagdad) به کارگردانی داگلاس فیروبانکس بود که در فیلم برای مواردی مانند پرواز کوچکترین پرنده و شهر بزرگ با اسباب بازی های بزرگ استفاده می شد. با این اوصاف پرده سبز به ما امکان ساخت جلوه های ویژه بهتری را در زمان کمتر داد.

مسیر جدید در تاریخچه جلوه های ویژه
تکنولوژی جلوه های ویژه در دهه 1970 به طرز چشمگیری توسعه یافت. نرم افزار های گرافیکی Photoshop و Autodesk وارد صنعت سینما شدند که استفاده از آنها امکانات جدیدی را فراهم می کرد.
سال 1977 فیلم جنگ ستارگان (Star wars) به کارگردانی جورج لوکاس، با استفاده از جلوه های بصری متفاوت فرم امروزی جلوه های ویژه را در خود جای داد و تجریه جدیدی در صنعت سینما ایجاد کرد. این فیلم از تکنیک هایی مانند مینیاتورها، استفاده از صدا و نور، پرده های خودکار و افکت های بصری پیشرفته بهره می برد.

در دهه ۱۹۹۰، جلوه ها به سطح جدیدی رسیدند. استفاده از رندرینگ سه بعدی و دو بعدی و ساخت اشیا دیجیتالی به سطح بسیار بالاتری از قبل رسید. فیلم های Jurassic park (1993) و Titanic (1997) نمونه های بسیار موفقی هستند که از تکنیک های متنوعی از جمله جلوه های آب و آتش، ترکیب تصاویر رایانه ای با تصاویر واقعی و مینیاتور ها استفاده می کنند.
در دهه ۲۰۰۰ نیز فیلمهایی مثل آواتار (Avatar) به کارگردانی جیمز کامرون با استفاده از تکنولوژی های جدیدی مثل سیستم های ضبط حرکات بازیگران و استفاده از IMAX سه بعدی قدم دیگری رو به جلو برداشت.
بیشتر بخوانید: بررسی جلوه های ویژه فیلم آواتار
نگاهی به مسیر آینده جلوه های ویژه با پیشرفت Nuke
در سال های گذشته و با ظهور Nuke دنیای فیلم و بازی های ویدیویی برای باردیگر دستخوش تحولاتی شده است. نیوک یک نرم افزار قدرتمند برای ایجاد و ویرایش تصاویر و فیلم های دیجیتالی می باشد که به دلیل قدرت و انعطاف پذیری بالای خود به عنوان استاندارد صنعتی در این زمینه شناخته می شود. از جمله عناوینی که با این نرم افزار توسعه یافته می توان به سری فیلم های Avengers و بازی های Assassin’s Creed اشاره کرد.
البته که این نرم افزار قدرتمند خود به تنهایی نیاز به مقاله ای جهت پرداختن به آن دارد به همین منظور ما در آینده محتوایی جامع و کامل جهت پرداختن به آن تهیه می کنیم که اگر علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد ویژگی ها، کاربرد ها، عناوین توسعه یافته و مطالب مفید دیگر در رابطه با نیوک و همچنین نگاهی به آینده صنعت جلوه های ویژه هستید به شما خواندن آن را پیشنهاد می کنیم.

همچنین ما در پرشین افکتس کنار شما هستیم تا مهارتی که در زمینه توسعه جلوه های ویژه کسب کرده ایم در اختیار شما بگزاریم تا شما هم به جهان شگفت انگیز هنر های گرافیکی پا گذاشته و از آن لذت ببرید. پس اگر شما هم علاقه مند به یادگیری ساخت و توسعه جلوه های ویژه و کسب درآمد از آن هستید دوره های آموزش جلوه های ویژه ما را از دست ندهید. شاید نفر بعدی ای که دنیایی هیجان انگیزی را خلق می کند شما باشید.
فوق العاده 🤌
❤️